Zdjęcie główne: Naturalnie, zatrzymujemy wodę (Autor Michalina Sania, Nadleśnictwo Przedborów)

Tutuł: Mała retencja w lesie, czyli jak zatrzymać wodę?

Wstęp: Mała retencja oznacza zatrzymanie w lesie jak największej ilości wody w jej powierzchniowym i gruntowym obiegu przy zastosowaniu środków możliwie najbardziej zbliżonych do naturalnych i „przyjaznej” środowisku hydrotechnice.

Doskonale wiemy jak ważna jest woda w lesie, dlatego od kilkunastu lat prowadzimy mnóstwo działań, by zatrzymać w lesie każdą cenną kroplę, m.in. budując obiekty retencyjne. Co do zasady nie budujemy dużych obiektów hydrotechnicznych w postaci tam, czy zbiorników wodnych. Koncentrujemy się na spowalnianiu odpływu wody, naśladując przy tym przyrodę. Obiekty małej retencji budowane są z kamieni, ziemi, drewna czy faszyny (https://www.encyklopedialesna.pl/haslo/faszyna/), wykorzystywane są również nasadzenia roślinne. Zależy nam na ich wtopieniu się w leśne otoczenie!

Mała retencja – duży efekt…

Mała retencja brzmi skromnie, jednak odgrywa w lesie bardzo dużą rolę. W przypadku niewielkich zbiorników i urządzeń hydrotechnicznych, które wchodzą w skład programów małej retencji nizinnej, liczy się ich liczba. Przekłada się ona na ich pozytywne działanie w dużej skali.

Jakie są cele małej retencji?

• poprawa uwilgotnienia siedlisk leśnych poprzez podniesienie lustra wody gruntowej na terenach bezpośrednio przyległych do zbiornika lub urządzenia piętrzącego,
• zamiana szybkiego odpływu wód powierzchniowych z terenu lasu na spowolniony
• odpływ gruntowy,
• urozmaicenie i wzbogacenie środowiska leśnego,
• zapewnienie wody dla zwierzyny leśnej, ptactwa i owadów, co w konsekwencji sprzyja zwiększeniu biologicznej odporności drzewostanów,
• zapewnienie wody dla ochrony przeciwpożarowej,
• zapewnienie wody dla celów gospodarczych, do nawodnień deszczownianych i do hodowli ryb, tworzenie warunków rekreacji i wypoczynku.

Zdjęcie 1.: Ciek w lesie (Autor Roman Tomczak, Nadleśnictwo Sieraków)

Zbiorniki retencyjne

Każdego roku jako leśnicy podejmujemy działania mające na celu zatrzymanie wody, m.in. tworząc zbiorniki małej retencji, które są ważne dla lasów. Zbiorniki retencyjne przypominają śródleśne jeziora, przy których można zaobserwować rozmaitego rodzaju zastawki zapobiegające nadmiernemu wypływowi wody ze zbiornika. Na terenie naszej dyrekcji mamy aż 36 zbiorników, dzięki którym zatrzymujemy wodę dla roślin i zwierząt.

Zbiorniki retencyjne przyczyniają się do zwiększania zasobów wodnych w lesie, minimalizowania skutków suszy, lokalnego zmniejszania zagrożenia powodziowego a także zwiększenia różnorodności biologicznej świata roślin i zwierząt oraz regeneracji mokradeł i powstawania wodopojów dla zwierząt.

Zdjęcie 2.: Zbiornik przy rezerwacie Wydymacz na terenie Nadleśnictwa Antonin (Autor Piotr Dobosz, RDLP w Poznaniu)

Działania i inwestycje dążące do zatrzymywania wody w lesie na terenie naszej dyrekcji trwają nie od dziś. Każdy kolejny obiekt, to kolejna kropelka w morzu potrzeb do poprawy warunków wodnych w lasach. Mamy za sobą dwie edycje projektów Małej Retencji Nizinnej, a trzecia właśnie trwa. W ramach drugiej edycji projektu Małej Retencji w latach 2014-2020 zrealizowano inwestycje w wysokości ponad 13 mln złotych - to mniej więcej koszt 13 miejskich autobusów. Obejmowała ona 169 obiektów takich jak progi, zastawki, zbiorniki retencyjne itp. Pozwoliło to zatrzymać blisko 0,44 mln m3 wody, czyli obrazowo 169 basenów olimpijskich.

Projekt „Mokradła” związany z kampanią Las Pełną Gąbką to kolejne z naszych działań w tym zakresie. Nie zatrzymujemy się i pracujemy dalej, by zatrzymać jak najwięcej wody, która wzbogaci nasz region. 

Szczegółowe informacje dotyczące projektu znajdują pod adresem: https://www.poznan.lasy.gov.pl/fundusze-norweskie-i-eea